Dramat opublikowany został w woku 1974 i do dziś uważany jest za arcydzieło polskiej literatury powojennej.
Emigranci
Oczywisty jest tutaj wątek autobiograficzny, doświadczenia Mrożka z podróży do Stanów Zjednoczonych oraz krajów Zachodniej Europy. Dramat porusza kwestie socjologiczne, uwydatniając przepaść jaka dzieli klasy społeczne.
Tytułowymi emigrantami, są Panowie AA i XX, stojący względem siebie na antypodach intelektu. Wyżyny świata rozumu zamieszkuje AA, wyobcowany, aspołeczny intelektualista, którego do emigracji skłoniły czynniki polityczne. Niższy szczebel drabiny społecznej, reprezentuje XX. Opuścił on swój kraj jedynie z przyczyn finansowych.
Obaj bohaterowie, ku ogromnemu niezadowoleniu ? zamieszkują wspólnie małą suterenę, w bliżej nie określonym mieście Europy Zachodniej. Jak łatwo sobie wyobrazić, między mężczyznami dochodzi do konfliktu interesów oraz częstych awantur. Starając się wybrnąć zwycięsko z niefortunnej sytuacji, AA zaczyna podchodzić do swojego współlokatora, niczym szczura doświadczalnego w badaniach nad tematem niewolnictwa. Czując swoją wyższość w sferze intelektu, traktuje go z nieskrywaną pogardą.